ХАХНХЯам,СЗҮТөв,ДЭМБайгууллагаас хүмүүс ирж МТИҮХолбооны дэргэдэх Тэргэнцэр засвар үйлчилгээний төвтэй танилцалаа


МТИҮХ-ны дэрэгдэх Тэргэнцэр Засвар Үйлчилгээний Төвийн үйл ажиллагаатай ХАХНХЯ-ны Төрийн нарийн бичгийн дарга н.Отгонжаргал ДЭМБ-ын Зөвлөх Pauline Kleinitz болон СЗХҮТ-ийн захирал Б. Нарантуяа нар ирж танилцлаа. Тус төв нь Хөдөлмөрийн яам, Хөдөлмөр Үйлчилгээний Төвөөс зарласан “Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүмүүсийн хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих төсөл”-ийн хүрээнд байгуулагдсан юм. ХАХНХЯ-ны төрийн нарийн бичгийн дарга н.Отгонжаргал хэлэхдээ: - МТИҮХ-ны залуу чуудад өөрсдийн санаачлагаар хөгжлийн бэрхшээлтэй хүмүүст хэрэгтэй чухал үйл ажиллагааг эхлүүлжээ. Тэргэнцэр засварын үйлчилгээ үзүүлэх энэ төв нь тэргэнцэрийн хэрэглээг уртасгаж байгаа гэдэг утгаарай хөгжлийн бэрхшээлтэй хүмүүсд тэр дундаа тэргэнцэртэй иргэдэд эдийн засгийн чухал ач холбогдолтой тухай онцлон ярьсан юм. ДЭМБ-ын зөвлөх Pauline тус төв дээр явагдах “ Тэргэнцэрийн хэрэглээний талаарх сургалт зөвлөгөө өгөх” үйл ажиллагааг ДЭМБ-аас гаргасан зөвлөмжийн дагуу хийгдэх болсонд талархал илэрхийлэн МТИҮХ-ны залуучуудад ажлын амжилт хүслээ.




ХАЛАМЖИЙН ҮЙЛЧИЛГЭЭГ БОЛОВСРОНГУЙ БОЛГОЖ, ХӨГЖЛИЙН БЭРХШЭЭЛТЭЙ ИРГЭДЭД ХҮРТЭЭМЖТЭЙ БОЛГОХ АСУУДЛААР САНАЛ СОЛИЛЦОХ УУЛЗАЛТ ХИЙЛЭЭ


   Хүн амын хөгжил, нийгмийн хамгааллын яамнаас санаачлан ирэх сарын 3-ны өдөр “Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн хөгжил, хамгааллын бодлого-шинэчлэл” үндэсний чуулганыг зохион байгуулахаар төлөвлөж, бэлтгэл ажилдаа орсон байгаа. Тэгвэл энэхүү чуулганы эхлэл болгож, улс орон даяар хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн “Оролцоог бодит болгое” сарын аяныг эхлүүлж, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд тулгамдаж буй олон асуудлыг шийдвэрлэх хэлэлцүүлэг, уулзалтуудыг зохион байгуулж, оновчтой зөв шийдэл, зөвлөмжийг боловсруулж байна. 
   Эдгээр уулзалтын нэг нь 04 дүгээр сарын 19-нд болсон “Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн халамжийн асуудлаарх семинар” байлаа. Янз бүрийн шалтгаанаар хөгжлийн бэрхшээлтэй болсон нь энгийн иргэд шиг хүссэн газраа ажиллаж, хөдөлмөрлөх, амьдрах орчин нөхцөлөөр дутагдаж, улсаас олгох халамж, тусламжийг зайлшгүй хүртэхэд хүргэж байна. Гэтэл зөвхөн халамжийн мөнгөөр амьдралаа залгуулна гэвэл өрөөсгөл ойлголт болно. Тиймээс хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд үзүүлж буй халамжийн болон нийгмийн хөгжлийн үйлчилгээний чанар, хүртээмжийг сайжруулж, нийгмийн халамжийн болон хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн нийгмийн хамгааллын хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах нэн тэргүүний шаардлага бий болсон байна. Түүнчлэн энэхүү үйлчилгээг хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд хүргэж буй халамжийн байгууллагын ажилчдын харилцааг ч сайжруулах хэрэгтэй гэж хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн төлөөлөл үзэж байгаа юм. ХАХНХЯ-ны хурлын танхимд бүтэн өдрийн турш үргэлжилсэн тус хэлэлцүүлэгт халамжийн үйлчилгээг үзүүлдэг эрх бүхий байгууллагын бүх шатны төлөөлөл / дүүрэг, нийслэл, улсын ерөнхий газар/ хүрэлцэн ирсэн нь тулгамдаж буй олон бэрхшээлийг шийдвэрлэхэд хялбар болгосон үр дүнтэй уулзалт болов.
   Мөн Японы Окояма мужийн хараагүйчүүдийн сургуулийн захирал, азийн эмчилгээний массажын сургагч багш, лектор Масахика Такаэчү энэхүү уулзалтад оролцож, өөргийн амьдралд тохиолдсон зовлон, бэрхшээлээс сэдэвлэсэн “Тэртээх өдрүүд” сэдэвт алдарт илтгэлээ уншиж, Япон орны хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд үзүүлэх халамж, үйлчилгээг манай улсын халамжийн үйлчилгээтэй харьцуулан, санал бодлоо солилцож байснаараа энэ удаагийн хэлэлцүүлэг онцлог байсан.
   Хэлэлцүүлгээр цаашид хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд үзүүлэх халамж, үйлчилгээг сайжруулах талаар хэд, хэдэн зөвлөмж гаргасан. Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд үзүүлэх халамжийн үйлчилгээний чанарыг сайжруулахад олон улсын ICF ангилалын заалтыг ашиглаж, түүнийг нэвтрүүлэх, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд үйлчлэх “Хөгжлийн төв”-ийг нийслэлийн 9-н дүүрэг болон бүх аймгуудад байгуулах, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн ажлын байрны стандрыг тогтоох, түүнд тавих хяналтад хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэний төлөөллийг заавал оруулах шаардлагатайг оролцогчид онцолж байв. Мөн эдгээр ажлыг хэрэгжүүлэхэд зөвхөн ХАХНХЯ бус бусад салбар яамдын уялдаа, холбоог ч нэмэгдүүлэх нь зүйтэй гэв. Тус хэлэлцүүлгээс гарсан бас нэгэн шийдвэр бол төрийн байгууллагуудын гаднах орчин, мөн бие засах газар, угаалтуур, авто зогсоол зэрэг наад захын энгийн үйлчилгээг хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд зориулж өөрчлөх, тогтсон стандартыг баримтлах, бүх шатны халамжийн үйлчилгээний ажилчдын дунд хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдтэй харилцах, тэдэнд зөв, боловсон үйлчилгээ хүргэх талаар сургалт, семинарыг тогтмол явуулж байхаар шийдсэн.

ХӨГЖЛИЙН БЭРХШЭЭЛТЭЙ ИРГЭДЭД ЧИГЛЭСЭН ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА ЭРХЭЛДЭГ ТӨРИЙН БУС БАЙГУУЛЛАГУУДЫН УДИРДЛАГУУДАД ЗОРИУЛСАН ЧАДВАРЖУУЛАХ СУРГАЛТ ЭХЭЛЛЭЭ


 Хөгжлийн бэрхшээлээсээ шалтгаалан нийгмийн харилцаанаас тусгаарлагдаж, ганцаардмал нэгэн болж буй иргэд манай улсад цөөнгүй бий. Харин тэднийг нийгэмших, оролцоог нэмэгдүүлэхэд өөрсдийнх нь зовлон бэрхшээлийг ойлгож чаддаг, чин сэтгэлээсээ туслаж, дэмжлэг үзүүлдэг төрийн болон төрийн бус байгууллагууд олон байх шаардлага байгаа юм. 
   Манай улсад хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд чиглэсэн үйл ажиллагаа явуулдаг нийт 304 төрийн бус байгууллага бүртгэлтэй байна. Тэгвэл энэ сарын 22-нд ХАХНХЯ, Удирдлагын академийн сургуулийн Сургалтын алба, Сэргээн Засалт, Хөгжлийн Үндэсний төв хамтран эдгээр төрийн бус байгууллагуудын удирдлагуудаас 30 гаруй төлөөллийг чадвахижуулах, мэдлэг, ур чадварыг дээшлүүлэх, удирдах арга зүйг эзэмшүүлж, цаашдын тогтвортой үйл ажиллагааг хангаж ажиллах зорилгоор сургалтад хамрууллаа.
   Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд чиглэсэн үйл ажиллагаа эрхлэн явуулдаг төрийн бус байгууллагуудын удирдлагууд энэхүү сургалтад хамрагдсанаар хүний эрхийн мэдлэгээ дээшлүүлж, бодлого шийдвэр боловсруулах, эрх зүйн шинэчлэл хийхэд төрийн байгууллагуудад нөлөөлөх, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийг хамт олонд түшиглэн сэргээн засах, оролцоог бодит болгоход хувь нэмэр оруулах ач холбогдолтой юм. Чадвахижуулах сургалт Удирдлагын академид энэ сарын 26 ны өдөр болтол үргэлжилнэ.

ХӨГЖЛИЙН БЭРХШЭЭЛТЭЙ ИРГЭДЭД ЗОРИУЛАГДСАН ДЭД БҮТЦИЙН СТАНДАРТЫН ХЭРЭГЖИЛТИЙГ САЙЖРУУЛАХАД ТУЛГАМДАЖ БУЙ АСУУДЛУУД


 Хүн амын хөгжил, нийгмийн хамгааллын яамнаас “Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн хөгжил, хамгааллын бодлого-шинэчлэл” үндэсний чуулганыг угтан зохион байгуулж буй “Оролцоог бодит болгоё” сарын аяны хүрээнд “ХӨГЖЛИЙН БЭРХШЭЭЛТЭЙ ИРГЭДЭД ЗОРИУЛАГДСАН ДЭД БҮТЦИЙН СТАНДАРТЫН ХЭРЭГЖИЛТИЙГ САЙЖРУУЛАХАД ТУЛГАМДАЖ БУЙ АСУУДЛУУД”-ЫГ хөндөж ярилцах дугуй ширээний уулзалт Барилга хот байгуулалтын яаманд боллоо. Уулзалтанд ХАХНХЯ, БХБЯ, ЗТЯ, МХЕГ, ХЭҮК, ХХЗХ, Мэдээллийн технологи, шуудан харилцаа холбооны газар, Стандарчилал хэмжилзүйн газар зэрэг төрийн болон ТББ-ын төлөөллүүд оролцсон.
   Дэлхийн хүн амын тухай тайланд дурдсанаар 2011 онд дэлхий дээрх нэг тэрбум гаруй хүн амын 15% нь ямар нэгэн хөгжлийн бэрхшээлтэй амьдарч байна. Харин 2010 оны хүн амын тооллогоор Монгол улсад нийт 108071 буюу нийт хүн амын 4,1% нь хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд байна.
   Их хотын амьдралд хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд хэний ч дэмжлэг туслалцаагүйгээр чөлөөтэй оролцож, хаа хүссэн газартаа орчих, ажил хөдөлмөр эрхлэх боломж бололцоо өнөөгийн манай нийгэмд бодитой бүрдэж чадаагүй. Тиймээс тэдний амьдралд шууд нөлөөлдөг дэд бүтцийн стандартыг мөрдөж, хэрэгжүүлэх нь нэн чухал асуудал.
   Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд зориулсан дэд бүтэц, түүн дотроо зам, барилгын стандарт мөрдөгдөхгүй байгаагаас үүдэж тэд хэн нэгнээс байнга дэмжлэг авч, нэг хүний хараат байх шаардлагатай тулгардаг. Энэ нь хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн ажиллах, сурч боловсрох эрхийг хязгаарлахаас гадна нийгмээс тусгаарлах сөрөг хандлагыг бий болгодог.
Тэгвэл энэ асуудлыг шийдвэрлэх гарцыг эрэлхийлэх нь холбогдох яамдуудын болон төр, хувийн хэвшлийн байгууллагуудын хамтын ажлын үр дүнгээс ихээхэн шалтгаална. Өнөөдөр болсон дугуй ширээний уулзалтанд хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд өөрсдийнхөө өмнө тулгамдаж буй асуудлаар илтгэл тавьж, холбогдох хууль тогтоомжинд зөвлөмж хүргүүлж байлаа.
   Тэргэнцэртэй иргэдийн үндэсний холбоо Улаанбаатар хотын явган хүний замын стандартын хэрэгжилтэнд үнэлгээ хийсэнээ танилцуулсан. Хотын нийт явган хүний авто замын стандартын 64,7 хувь дунд түвшинд байна гэж тэд үнэлжээ. Энэ бол хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд хотын хөдөлгөөнд оролцоход хангалтгүй байгааг илтгэсэн тоо баримт юм. Иймээс тэд Барилга хот байгуулалтын яам болон Зам тээврийн яам, холбогдох газруудад дараах зөвлөмжүүдийг хүргүүлсэн.
  • Нэн тэргүүнд явган хүний замыг барьж байгуулахаас нь өмнө уг ажлыг хийж гүйцэтгэж байгаа ажилчдыг хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд зориулсан замыг барьж байгуулахдаа юуг анхаарч, дэлхийн жишигт нийцсэн ямар стандарт байдаг талаарх мэдээллийг өгч, сургалтанд хамруулж байх
  • Орон нутагт санхүүгийн эрх мэдэл төвлөрсөнтэй холбоотойгоор нийслэлийн дүүргүүдийн төсвийн хүрээнд барьж байгуулж байгаа явган хүний зам, талбайн чанар стандартад хатуу хяналт тавьж байх. Учир нь судалгаанаас харахад ихэнх дүүргийн зам талбай бүтээн байгуулалтын ажил чанар, стандратын шаардлага хангахгүй байжээ. 
  • Хараагүй иргэдэд зориулсан дуут гэрлэн дохио нийслэлийн аль ч зам талбай байхгүй учраас нэн тэргүүнд тэдэнд зориулсан явган хүний замыг стандартын дагуу барьж байгуулахад онцгой анхаарах 
  • Чингисийн өргөн чөлөө, Энхтайваны өргөн чөлөө гэх мэт гудамжны нэр томъёог нийслэл хотын иргэд олонтоо сонч байсан ч яг хотын аль хэсэгт дээрх байршил хамрагддагийг төдийлөн мэддэггүй. Уул нь энэ нэр томъёо нь хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийг хот дотор зорчиход хамгийн чухал мэдээлэл өгөгч, зүг чиг болох учиртай. Тиймээс хотын гудамж, талбайн нэр томъёог нэгдсэн нэг ойлголттой болгох хэрэгтэй 
  • Нийтийн зам талбайгаар зорчиход саад болсон хаяг, рекламны самбарыг цэгцэлж, зайлуулах 
  • Хотын явган хүний болон авто замын хучил Монгол орны цаг уурын нөхцөл байдалд нийцэхгүй байгаагаас халтиргаа гулгаа ихтэй, дээр нь энхэл донхол амархан үүсдэг. Замын стандартад тавих төрийн хяналтыг чангатгах хэрэгтэй 
  • Шинээр зам талбай барьж байгуулахдаа хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн төлөөллийг ажлын хэсэгт оруулж, санал бодлогыг нь тусгаж байх зөвлөмжийг хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн төлөөлөл Барилга хот байгуулалтын яам болон Зам тээврийн яаманд хүргүүлсэн. Харин холбогдох яамдууд асуудлыг судалж үзэн, холбогдох хууль тогтоомжинд тусгаж, хамтран ажиллана гэдгээ илэрхийлсэн.

ПРОТЕЗ, ОРТОПЕДИЙН БОЛОН ТУСГАЙ ХЭРЭГСЛИЙН ЖИШИГ ҮНЭ


МОНГОЛ УЛСЫН ЗАСГИЙН ГАЗРЫН ТОГТООЛ

2012 оны 12 дугаар                                                                                                   Улаанбаатар
сарын 1-ний өдөр                                       Дугаар153                                                      хот                                                                               

               ПРОТЕЗ, ОРТОПЕДИЙН БОЛОН ТУСГАЙ
ХЭРЭГСЛИЙН ЖИШИГ ҮНИЙГ ТОГТООХ ТУХАЙ


Ахмад настны нийгмийн хамгааллын тухай хуулийн 5.2, Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэний нийгмийн хамгааллын тухай хуулийн 5.4-т заасныг тус тус үндэслэн Монгол Улсын Засгийн газраас ТОГТООХ нь:

1. Нийгмийн халамжийн сангаас ахмад настан, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэнд олгох протез, ортопедийн болон тусгай хэрэгслийн жишиг үнийн жагсаалтыг хавсралт ёсоор баталж 2013 оны 1 дүгээр сарын 1-ний өдрөөс эхлэн дагаж мөрдсүгэй.

2. Үнэ, тариф болон амьжиргааны өртгийн өөрчлөлтийг харгалзан протез, ортопедийн болон тусгай хэрэгслийн жишиг үнийн хэмжээнд тухай бүр өөрчлөлт оруулах талаар санал боловсруулан Засгийн газарт оруулж шийдвэрлүүлж байхыг Хүн амын хөгжил, нийгмийн хамгааллын сайд С.Эрдэнэд даалгасугай.


Монгол Улсын Ерөнхий сайд                                                   Н.АЛТАНХУЯГ

Хүн амын хөгжил, нийгмийн
        хамгааллын сайд                                                             С.ЭРДЭНЭ









ПРОТЕЗ, ОРТОПЕДИЙН БОЛОН ТУСГАЙ ХЭРЭГСЛИЙН
ЖИШИГ ҮНИЙН ЖАГСААЛТ


                    Хэрэгслийн нэр
Үнэ (төгрөгөөр)
А-1 ДООД МӨЧНИЙ ПРОТЕЗ
1
Шилбэ, тавхайн протез
400.000
2
Дунд чөмөгний протез
500.000
3
Сүүж, түнхний протез
650.000-1.000.000
4
Тавхайн урд хэсгийн протез (башмачок)
50.000-120.000
5
Өвдөгний тулгууртай шилбэний протез
500.000
6
Хиймэл түнхний үе
6.000.000
7
Хиймэл өвдөгний үе
5.000.000
8
Шилбэний түгжээт хадаас
450.000
А-2 ДЭЭД МӨЧНИЙ ПРОТЕЗ
9
Мөр, бугалганы протез
400.000
10
Шууны протез
300.000
11
Сарвууны протез
150.000
12
Гарын хурууны протез
30.000-100.000
А-3 ПРОТЕЗИЙН БУСАД ХЭРЭГСЭЛ
13
Гавлын титан бүрхэвч
1.200.000
14
Хиймэл эрүү
180.000
15
Шилэн нүд
50.000-85.000
16
Хиймэл шүд
20.000-120.000
17
Нүдний уян болор (зөөлөн)
275.000-460.000                 
18
Зүрхний хиймэл хавхлага
3.000.000
Б-1 СОГОГ ЗАСАХ ГУТАЛ
19
Өвлийн гутал (захиалгаар хийх)
150.000
20
Өвлийн гутал (стандартын)
300.000
21
Хавар, намрын гутал (захиалгаар хийх)
120.000
22
Хавар, намрын гутал (стандартын)
250.000
23
Зуны гутал
120.000
Б-2 ТӨРӨЛ БҮРИЙН УЛАВЧ
24
Өндөрлөгтэй улавч
50.000
25
Пронатор,супинатор улавч
25.000
Б-3 НУРУУНЫ ХАМГААЛАЛТ
26
Нурууны ширэн хамгаалалт
65.000-150.000
27
Нурууны даавуун хамгаалалт
60.000
28
Нурууны хуванцар хамгаалалт
250.000
29
Нурууны бэхэлгээ
600.000
Б-4 ТӨРӨЛ БҮРИЙН ЧИГ
30
Хөлийн чиг бүхий аппарат (урт)
300.000
31
Хөлийн чиг бүхий аппарат (богино)
200.000
32
Гарын чиг (төрлөөсөө хамааран)
50.000-150.000
33
Шууны чиг
50.000
34
Бугалганы чиг
150.000
35
Шагайн чиг
90.000
36
Хүзүүвч
50.000
37
Суга өргөгч чиг
80.000-150.000
38
Хүзүүний бэхэлгээ (хатуу)
50.000
39
Хүзүүний бэхэлгээ (зөөлөн)
30.000
Б-5 ОРТОПЕДИЙН БУСАД ХЭРЭГСЭЛ
40
Павликийн дөрөөвч (захиалгаар хийх)
25.000-50.000
41
Павликийн дөрөөвч (стандарт)
50.000
42
Ивэрхийн даруулга
30.000
43
Бөөрний бандааж
20.000
В-1 ТӨРӨЛ БҮРИЙН ТАЯГ
44
Модон таяг (хос)
15.000
45
Төмөр суга таяг (хос)
40.000
46
Тохойн тулгууртай таяг (хос)
40.000
47
Гар таяг
10.000
48
Цагаан таяг  (хараагүй хүний)
60.000
49
Мэдрэгчтэй цагаан таяг (хараагүй хүний)
120.000
В-2 БУСАД ТУСГАЙ ХЭРЭГСЭЛ
50
Алхуулагч (насанд хүрэгсэд)
50.000
51
Тэргэнцэр (насанд хүрэгсэд)
150.000
52
Хөтөвч,суултуур (насанд хүрэгсэд)
80.000
53
Насанд  хүрэгсдийн stom-ийн уут (50 ширхэг)
720.000
B-3 ХҮҮХДИЙН ТУСГАЙ ХЭРЭГСЭЛ
54
Тэргэнцэр (энгийн)
200.000
55
Тэргэнцэр (атгагч,ширээ,түшдэг,хэвтдэг хүзүүвчтэй)
600.000
56
Хүүхдийн цээживч
400.000
57
Эмчилгээний бөмбөг (зуйван)
80.000
58
Эмчилгээний бөмбөг (бөөрөнхий)
60.000
59
Хүүхдийн алхуулагч
120.000
60
Тамбформ (саажилттай хүүхдийг хэвтүүлэхэд ивдэг олон төрлийн хэлбэр бүхий зөөлөвч ивээс)
50.000
61
Гарын анчер (саажилттай хүүхдийг бие засахад суулгаж тогтоодог чиглүүлэгч)
280.000
62
Зогсоогч
160.000
63
Тавцантай ширээ
160.000
64
Гар, хөлийн спилен (бугуй тэгшлэгч,эрхий салгагч)
35.000
65
Хөтөвч ,суултуур
12.000
66
Stom-ийн уут (50 ширхэг)
720.000
B-4 Бусад хэрэгсэл
67
Хараагүй хүний брайлийн хэрэгсэл (брайль цаас 300 ширхэг, брайль шугам, бичгийн машин, брайль тэмдэглэлийн дэвтэр)
100.000
68
Дизи тоглуулагч  (хараагүй  хүний ярьдаг ном унших)
520.000
69
Сонсголын дижитал аппарат
350.000
70
Дунд чихний титан протез
350.000
71
Харааны шил
15.000
72
Контактны линз (+5,-5 болон түүнээс дээш)
100.000
73
Өвдгөвч
10.000-15.000
74
Ярьдаг цаг
25.000
75
Брайль цаг
30.000
76
Ярьдаг даралтын аппарат
150.000
77
Ярьдаг халууны шил
50.000
78
Бичиг томруулагч линзэн шил
30.000
79
Радио хүлээн авагч
50.000
80
Компьютерийн ярьдаг программ хангамж, нэмэгдэл төхөөрөмж
200.000